نخود و خواص آن خود یک ماده ی غذایی بسیار مفید و پرانرژی است که متاسفانه امروز از سفره ی ایرانیان در حال حذف شدن است و شاهد استفاده ی کمتر آن در رژیم غذایی ایرانیان هستیم . با افزایش مصرف غذاهای خارجی و فست فودها ، مصرف این ماده ی غذایی در طول هفته و حتی در سال بسیار کمتر از گذشته است . نخود که جزو خانواده ی حبوبات محسوب می شود دارای املاح و پروتئین های متعددی از جمله نشاسته ، کلسیم ، فسفر ، آهن ، سدیم و پتاسیم است . از این رو نه فقط یک غذا بلکه به عنوان یک دارو محسوب می شود .
نخود و خواص آن نخود از زمان های بسیار دور مصرف خوراکی و درمانی داشته است . رازی و ابن بیطار کاملا آنچه را که دیسکورید درباره Erebinthos ( نخود به یونانی ) شرح داده به نقل قول از او تحت عنوان حمص آورده اند و طبق نوشته ی ابوریحان ، اربیوتوس ، حمص است که به پارسی نخود مین نامند
گیاه شناسی
نخود ، گیاهی با نام علمی ( Cicer arietinum ) از خانواده ی حبوبات و علفی یک ساله ، کوچک ، کرک دار و پرزدار بلند است که تقریبا ۲۵ تا ۵۰ سانتیمتر ارتفاع دارد . ریشه ی آن به . به خوبی منشعب می شود و تا عمق یک تا دو متری خاک نفوذ می کند . ساقه ی آن مستقیم ، منشعب ، استوانه ای و پرزدار است . برگ های آن مرکب و متناوب است . که حدود ۵ سانتی متر طول دارد و دارای ۹ تا ۱۵ جفت برگچه با یک برگچه ی منفرد در انتهاست . گل های نخود کاسه ی گلی بلند و باریک دارد که از پنج کاسبرگ به هم پیوسته تشکیل شده است . همچنین یک تخمدان و ۱۰ پرچم دارد پرچم ها هم زمان با باز شدن جداره ی غشاء به طور دسته جمعی و با وقبل از باز شدن گل در بالای کلاله قرار می گیرند و بنابراین امکان دگرگشنی را کاهش می دهند .
طبیعت
نخود طبیعتی گرم و خشک دارد .
نخود و خواص آن
ترکیبات شیمیایی
دانه ی نخود لیسین ( Lycine ) ، د ، سیستین ( Cystine ) ، تریپتوفان ، گالاکتین ، ساکاروز ، دکستروز ولولز ، ماده ی روغنی ، ویتامین های ، C ، D ، B۲ ، A ، B۱ E ، کاروتنوئیدها ، مواد معدنی مانند مس ، آهن ، لیتیوم ، پتاسیم ، فسفر ، کلسیم ، اسیداگزالیک ، اسید مالیک و اسید استیک دارد .
انواع نخود
در کتب قدیم سه نوع از آن را شرح داده اند که عبارتند از :
حمص یا حمص ابيض يا حمص بستانی با نخود سفید که نوع کشت شده است .
٢. حمص بری که نوع وحشی است .
٣. حمص الاسود یا نخود سیاه
نوع بری
نخود و خواص آن
این نوع نخود که کمتر استفاده می شود پاک کننده و باز کننده ی انسداد جگر ، طحال و کلیه ، پاک کننده ی زخم های چرکی و قوبا ( بیماری پوستی که از اگزما شروع و به پسوریازیس می رسد ) ، نرم کننده ی ورم های بناگوش و غدد جنسی ، خارج کننده ی چرک از زخم های چرکی و جراحت سرطان ضماد آن با عسل ) است . خوردن آب خیس کرده ی این نخود برای کاهش ورم لثه ها و تسکین درد دندان مفید است .
نوع بستانی
نخود بستانی امروزه بسیار مورد استفاده است . این نخود ملین طبع ، مقوی حرارت غریزی و مقوی ریه و کمر ، تولید کننده ی خون صالح ، اشتها آور ، تغذیه کننده ریه و معده و اثر غذایی آن در ریه بیشتر از سایر حبوبات است . در گرفتگی صدا اگر همراه با تب نباشد ، خوردن آن باشید و در صورت وجود تب با آب مفید است . و خیسانده ی آن در سرکه به مدت یک شب برای کشتن کرم معده بسیار مفید است . و آشامیدن آب پخته ی آن با نمک ( نخودآب ) ، تکه کننده ی اخلاط لزج و باز کننده ی انسدادهاست . و ادرارآور ، برطرف کننده ی درد سینه و عفونت ریه است .
خیسانده ی آن در آب تقویت کننده می قوای جنسی و خارج کننده ی کرم شکم و مقعد است . و خوردن گرم و برشته ی آن برای بواسیر خونی تایید شده است .
نخودسیاه
این نوع نخود خیلی در دسترس نیست اما در صورت استفاده باعث سقط جنین می شود . و این نخود شکننده ی سنگ ها و مدرفضولات و قوی تر از نخود سفید است ، قوت تریاقی دارد و برای استسقاء یرقان انسدادی ، انسداد کبد و جذام مفید است . و آب آن برای رفع سردرد ، زردی رخسار ، خارش وبی اندام ها ، مفاصل و تقویت مو موثر است .
نخود و ویتامین B۹
نخود و خواص آن
نخود به دلیل داشتن ویتامین B6 به ساخت گلبول های قرمز و سفید کمک می کند و در جلوگیری از کم خونی و حفظ سلامت پوست نقش دارد . ویتامین B6 علاوه براینکه در تقسیم سلولی و رشد خوب جنین نقش دارد ، باعث کاهش خطر ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی جنین می شود . نخود با آب ترکیب مفید خود امکان ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد و از ابتلا به برخی از سرطان ها مانند سرطان خون پیشگیری کرده و با تحریک اسیدهای گوارشی باعث بهبود اشتها می شود .
نخود و کربوهیدرات
نخود و خواص آن
کربوهیدرات های موجود در نخود برای تولید انرژی فوق العاده هستند . ۵۵ تا ۶۰ درصد انرژی روزانه ی بدن ما از طریق کربوهیدرات ها تامین می شود . حتما می دانید که مغز ما برای عملکرد بهتر نیاز به گلوکز دارد که در مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ها به وفور وجود دارد . اگر می خواهید انرژی تان بیشتر شود یا مغزتان به این زودی ها کم نیاورد ، نخود بخورید . نخود حاوی میزان قابل توجهی ویتامین B1 است که به سوخت و ساز کربوهیدرات ها به تولید انرژی در بدن کمک می کند . ویتامین B1 که تیامین نیز نامیده می شود نقش موثری در جذب گلوکز توسط مغز و سیستم عصبی دارد . به طوری که کمبود این ویتامین می تواند باعث احساس خستگی ، ضعف فعالیت های مغزی ، افسردگی و شود
نخود و آهن
نخود نیز مانند هر ماده ی غذایی سرشار از آهن است و کمک کند تا اکسیژن لازم از ریه ها به سمت ارگان های مختلف مانند عضلات ، کبد ، قلب یا مغز برسد . آهن باعث بهبود عملکرد مغز و بالا بردن قدرت یادگیری می شود . این ماده ی معدنی مقاومت بدن در برابر بیماری ها را بالا برده و در برابر میکروارگانیسم ها از بدن محافظت و کند . با داشتن ذخیره ی آهن کافی مشکلاتی مانند خستگی و کم خونی برای بدن مفهومی نخواهد داشت تحریک عملکرد سیستم عصبی مرکزی ، کنترل دمای بدن و کنترل تیروئید از دیگر وظایف آهن است . علاوه براین ها سلامت پوست ، موها و همچنین ناخن ها نیز در گرو جذب آهن کافی است اگر به هردلیلی ( تغذیه ی نامناسب ، عادت ماهانه ، بارداری با عمل جراحی ) دچار کمبود آهن شده اید حتما نخود مصرف کنید .
خواص دارویی نخود
تقویت کننده ی قلب و در رفع یبوست های حاد و مزمن موثر است .
معضلات اسکلتی را تقویت می کند و به همین دلیل مصرف آن به ورزشکاران توصیه می شود
خاصیت ضدسرفه و سرماخوردگی دارد . این ماده ی غذایی سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند بنابراین به افرادی که به بیماری های خودایمنی مانند ام اس دچار هستند نیز توصیه می شود .
از بین برنده ی انگل های روده ، برطرف کننده ی درد سینه و تنگی نفس ، تقویت کننده ی ریشه ی مو ، درمان زردی ، دردهای کلیه و افزایش حافظه است . و به دلیل داشتن کلسیم فراوان برای درمان پوکی استخوان بسیار سودمند است بنابراین در دوران رشد استخوان و دندان ها مصرف آن توصیه می شود
همچنین چنانچه این ماده ی غذایی با عسل ترکیب و به صورت یک پماد درست شود به عنوان التیام دهنده ی زخم ها مفید خواهد بود .
خواص آب نخود
خوردن آب نخود پخته با قدری نمک ، باز کننده ی گرفتگی ها ، مدر و برای درد سینه و زخم های ریه مفید است . و خوردن آب خیس کرده ی نخود برای کاهش ورم لثه ها و تسکین درد دندان مفید است . و ضدعفونی کننده ی مجاری ادراری است . طبق بررسی های به عمل آمده مشخص شده که نخود برای دفع اسید اوریک و کلرورها موثر و ضدعفونی کننده ی مجاری ادراری است . ۱۰۰۰ گرم نخود و ۱۵۰ گرم جو را در آب به مدت نیم ساعت بجوشانید ، سپس مقدار ۵۰ گرم جعفری تازه را به آن اضافه و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید مقدار مصرف آن به عنوان مدر ، سه لیوان در روز برای اشخاص بالغ است .
خواص روغن نخود
روغن نخود در درجه ی سوم گرم و خشک ، تند و با قدرت نفوذ بالاست . حالت روان و رنگ قهوه ای تیره دارد و در دمای ۱۵ درجه منجمد می شود . و مقوی مو است . و درد دندان و لثه را تسکین می دهد . و برای سردرد مفید است و آشامیدن آن باعث رفع لک های صورت می شود . و مالیدن آن به زیر شکم باعث تقویت نیروی جنسی می شود . • اگر روغن نخود به کف سر مالیده شود برخی از سردردها را درمان می کند .
مضرات نخود
نخود برای مثانه و زخم مثانه مضر است . و خوردن آن ایجاد نفخ و گاز می کند و دیرهضم است . و آشامیدن آب پس از خوردن نخود مضر است . مصلحات نخود زیرہ ، جوارش کمونی ، شوید ، گلقند و در افراد گرم مزاج ، سکنجبین ساده مفید است